Hac ibadeti nedeniyle, yaklaşık bir ay bulunduğumuz  kutsal topraklardan döndük. Hac farizasının yanında yoğun bir nafile ibadet dönemi de yaşadık. Umre, tavaf, namaz, dua, tövbe gibi nafile ibadetlerin yanında; dini ve tarihi mekânları da ziyaret ettik. Sevgi, ilgi ve bilgiyle yoğrulmuş bir süreç geçirdik. Yoğunluk nedeniyle yorulduk, yaptığımız ibadet ve ziyaretlerle de çok duygulandık. Yorulduk, yoğrulduk, duygulandık ve ruhen doyduk. Bir aylık zamanın, neredeyse hiç bir sürecini boş geçirmedik. Kendimize parola olarak benemsediğimiz ve hacılarımızla da işin paşında paylaştığımız; "uyumak, acıkmak, kızmak, yorulmak ve itiraz etmek yok" hizmet anlayışına uyarak, huzurlu, mutlu ve hızlı bir süreç yaşadık.
      Hac ve umre ibadetinde çok önemli bir esas olduğuna inandığımız; sevginin, ilginin ve bilginin; hacı ve umrecilerle paylaşılmasının, yapılan ibadetten tat alınmasında en önemli unsur olduğunu yıllarca yaşadığımız tecrübelerle biliyoruz. Bunun ayrıca insanlara hizmet etmenin; insani ve islami bir gereklilik olduğuna inanıyoruz. Hizmet felsefemizin harcını oluşturan; sevgi, ilgi ve bilgiyle hizmeti sunmanın hazzını da çokça yaşadık. Özellikle, ibadet için gidilen kutsal topraklarda, Müslümanların ömründe bir defa yaptıkları hac ibadetinde, bu ibadetin yerine getirilmesine katkıda bulunmanın ve yardımcı olmanın çok kıymetli olduğunu bir ilahiyatçı, aynı zamanda da hac ve umre hizmetlerinde ciddi tecrübelere sahip biri olarak en iyi bilenlerdeniz. Bu nedenle de; hiç bir beklenti olmadan  hac ve umre ibadeti yapanlara hizmet etmenin, en az o ibadeti yapmak kadar faziletli olduğuna inanıyoruz.
     Geçmiş yıllara göre bu yıl yapılan hac ibadetinin sürecinde de, formunda da değişiklikler olduğunu gördük. 65 yaş sınırlaması ve bir milyon Müslümana hac ibadeti için Arabistan krallığı tarafından vize verilmesi; sürecin rahat geçirilmesinin en önemli ursuru olmuştur. Ayrıca, özellikle haremaynde uygulamaya konulan bir takım prensiplerin de önemli derecede disiplin sağladığını gördük. İlk defa bu uygulamalarla karşılaşanlar için, yorucu ve gereksiz bir yöntem diye anlaşılsa da, bizler gibi otuz yıllık geçmiş tecrübeye sahip olanların ortak kanati olarak, uygulamalar yerinde olmuştur.
      Beytullah'a girişlerde belli koridorlar oluşturulması, yoğunluğa göre katlara ve belirlenen bölgelere yönlendirmelerin yapılması çok yerinde bir düzenleme olmuştur. Bu düzenleme; hem akışı hızlandırmış, hem karıştırma ve şaşırmaların önüne geçmiş, hem kargaşayı engellemiş, hem de herkesin eşit derecede ve eforuna göre istifade etmesinin önünü açmıştır. Herkesin başınabuyruk hareket etme, diğerlerinin hakkına girme, amiyane tabirle kurnazca hareket ederek daha fazla istifade etme gibi düşünce ve hareketlerin önüne geçmiştir.
      Medinede, Ravzada da benzer uygulamaya şahit olduk. Özellikle, Ravzada namaz kılmanın randevu sistemiyle gerçekleşmesi, ilk bakışta engelleme gibi görünse de, uygulamanın hacıların istifadesi için daha isabetli olduğunu gördük. Bu yıl yapılan bu yeni uygulamaların kurumsallaşması ve kurallaşması halinde, gelecek yıllarda çok disiplinli ve kargaşadan uzak ibadet yapılacaktır. Elbette, söz konusu düzenlemelerin eleştirilecek yanları ve yönleri de vardır. Ama, böylesi devasa bir organizasyonun gerçekleşmesinde bir takım sorunlar her zaman olacaktır.
        Dünyanın her tarafından; geleneği, örfü, eğitimi, anlayışı, hatta inanç ve ibadetle ilgili zihni tasavvurları bile farklı 3-5 milyon insanın bir arada aynı amaçla, aynı ritüelleri gerçekleştirmesinde büyük zorluklar olacaktır. Ayrıca, herkesin kendi ülkesinde planlandığı, programlarını başka bir ülkede uygulamanın zorlukları da vardır. Hac ve Umre ibadetinin; güvenliği, mevzuatı, anlayışı farklı olan Suud krallığının belirlediği süreçte yapılması da tabii bir zorluk oluşturacaktır. Tüm bu belirtilenlere rağmen; kazanılan tecrübeler nedeniyle, Hac ve umre süreci en az sorunla gerçekleşmektedir. İşin tabiatında olan zorluklar da ilave edilince bazen şikâyet konuları duyulmaktadır. Otuz yıllık tecrübemizle, bu seneki hac ibadetinin çok güzel geçtiğini, neredeyse hiç bir sorun yaşanmadığını söylersek mübalağa etmiş olmayız.
     "Hac"dan döndük, şimdi gelecek yıl hac hazırlıklarına başladık. Ayrıca, 2,5 yıldır pandemi nedeniyle yapılamayan umre süreçleri de başlayacaktır. Hem gelecek yılın hacı adaylarını tespit edip, kayıtlarıyla ilgili süreci takip etmek, hem de Umre ibadetiyle ilgili kayıtları yaparak, programları oluşturmak; bugünden  sonraki işlerimiz olacaktır. Refakat ve rehberliğimizde gerçekleşen Hac ve Umre ibadetleri için, firmamız Kesmen Turizm; hizmetlerini sunmaya devam edecektir. Kudüs ziyareti, Umre ve Hac hizmetlerinde iddialı olduğumuz hizmetlerimizi sunarken; rehberliğini yapmak üzere misafirlerimize bizzat refakat ekmekteyiz.
       Hep birlikte, kutsal mescitlerde, birlikte ibadet ve dualar yapmak üzere...