Eğitim-öğretim yılının sona ermesiyle birlikte Yaz Kur'an kursları başlıyor. Bu yıl kursların yedi hafta süreceği belirtiliyor. Yaz kursları, Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yürütülmekle birlikte, bazı özel kurslar ve cemaatlere ait yerlerde de Kur'an ve dini bilgiler eğitimi verilmekte. Kurslar çoğunlukla camilerde düzenleniyor. Yıllarca eğitim-öğretim camiasında bulunmuş ve mesleğimin ilk yıllarında Diyanet bünyesinde imam-hatiplik yapmış biri olarak camilerdeki kurs işleyişini yakından takip ediyorum. İlkokul birinci sınıf öğrencilerine okuma-yazma öğretmiş, ayrıca Halk Eğitim kanalıyla Milli Eğitim okullarında "Elif-Ba ve Tecvitli Kur'an Kursları" açarak muallimlik yapmış biri olarak camilerdeki Kur'an eğitimi hakkında değerlendirmelerim göz ardı edilmemeli.

Geçmişten Günümüze Camilerde Kur'an Eğitimi
Camilerdeki Kur'an eğitimi, nesillerdir devam eden bir gelenek. Büyüklerimizle konuştuğumuzda, namaz surelerini ve dualarını mahallelerindeki sıbyan mekteplerinde öğrendiklerini ve bu bilgilerle amel ettiklerini dile getirirlerdi. Eskiden sıbyan mekteplerinde öğrencilere toplu halde namaz sureleri ve dualar ezberletilirdi. Kur'an öğrenmeseler bile namaz için gerekli sure ve dualar mutlaka ezberletilirdi. Günümüzde de camilerde benzer yöntemler devam ediyor. Halkımızın büyük çoğunluğu, namazlarında o dönemlerde edindikleri bilgilerle, ezberledikleri sure ve dualarla amel etmekte. Buraya kadar her şey güzel. Özellikle son çeyrek asırda, yaş sınırı olmaksızın herkes camilere veya diğer kurslara giderek 32 farzı, önemli dini bilgileri, sure ve duaları, cami adabını öğrenmekte ve camileri tanımakta.

28 Şubat Sürecinden Günümüze Değişim
2002 yılından hemen önce iktidarda olan Anasol-M hükümeti döneminde, 28 Şubat post-modern darbesinin etkisiyle 6. sınıfın altındaki öğrencilerin camiye alınması yasaklanmıştı. Müfettişler her yerde denetim yapıyor, muhalefet eden hocalara soruşturma açılıyordu. Şimdilerde ise 4-6 yaş grubu öğrencilere dahi Kur'an kursları açılmış, ana sınıfı yaşındaki öğrencilere bile Kur'an öğrenme yolları açılmıştır. Bu anlamda "nereden nereye" sloganı oldukça anlamlı.

Yaz Kur'an Kurslarındaki Eksiklikler ve Çözüm Önerileri
Ancak camilerde ve diğer platformlarda "Yaz Kursu" adı altında verilen kursların bazı eksiklikleri bulunmakta. Kendi tespitlerimi burada paylaşmak istiyorum:

Mekânsal Yetersizlikler
Camiler, okul ortamına göre değil, ibadet ortamına göre tasarlanmıştır. Eğitim-öğretim için mekânın konumu ve fiziksel yapısı büyük önem taşır. Cami ve çevresinde öğrencilerin rahat edebileceği, rahatça oyun oynayabileceği bir ortam yoktur. Tuvalet ihtiyaçlarını dahi rahatlıkla giderememektedirler. Alışveriş yapma imkânları da kısıtlıdır. Ayrıca cami ortamları her zaman güvenli yerler de olmayabilir. Çocuklar camide rahatça oturamamakta, kitaplarını koyacak düzgün bir sıra bulamamaktadırlar. Bu yüzden çocuklar camiye okumaya gitmek istemiyor.

Öğretmen Yetersizlikleri
Camilerde ders veren hocaların bir kısmı, öğrencilere nasıl yaklaşması gerektiğini ve dersi nasıl vereceklerini bilememektedir. Birçok din görevlisi bu konuda yeterli eğitim almamıştır.

Plansızlık ve Materyal Eksikliği
Diğer bir husus ise seviyeye göre sınıfların oluşturulmaması ve derslerin bir plan ve program dahilinde yürütülmemesidir. Devam zorunluluğu da olmayınca istikrarlı, planlı ve programlı bir süreç geçirilmiyor. Yıllarca yaz kurslarına gidip Elif-Ba cüzünü bitiremeyen bir hayli öğrenci oluyor. Bu plansızlık ve başarısızlık aslında çocukların zamanını çalmak anlamına geliyor. Eğitim-öğretim materyallerle desteklenmeyince geri kalır ve amacına ulaşamaz. Camilerde materyal adına da neredeyse hiçbir şey bulunmamakta.

Yanlış Ezberletme Yöntemleri
Bir başka sorun ise sure veya duaları öğrencilere koro halinde ezberletmektir. Bu da çok yanlış bir yöntemdir. Bir öğrenciye asgari düzeyde harflerin mahreçlerini öğretmeden ezber yaptırılmamalıdır. Mahreç bilgisi verilmeden yapılan ezberlerde dünya kadar hata vardır. Sıbyan mekteplerinde topluca okutularak ezberletilen dualarla namaz kılan milyonlarca insanımız var. Teknik olarak bir sınav yapsanız çoğunluğu sınıfta kalır. Bu insanlara yazık değil mi? Ömür boyu ibadet edeceği sure ve duaları, ehil hocalarla kısa zamanda çocuklarımıza düzgün bir şekilde öğretebiliriz.

Kur'an kursuna gelen bir öğrenciye öncelikle Arap harflerinin yaklaşık yarısının telaffuzu öğretilmelidir. Alfabenin diğer yarısı zaten Türkçe gibidir. Düzgün Kur'an okumayı öğrendikten sonra öğrenci rahat ezber yapacaktır. Verdiğim Kur'an kurslarında bu hususa dikkat ettim. Bana neden sure ezberletmiyorsun diye soran velilere, "Çocuk önce Kur'an'ı güzel okuyacak, ondan sonra ezber yapacak; o zaman hem kolay hem de doğru ezberler" dediğimde veliler, "Haklısın hocam" diyorlardı. Bu prensip asla göz ardı edilmemelidir.

Okullar Yaz Kursları İçin Müsait
Yıllarca yaz kurslarına gidip de Elif cüzünü doğru dürüst okuyamayan onlarca öğrencim oldu. Uygulanan yöntemlerin eğitim-öğretimle ilgili olmamasından ve bu kursların ehil hocalar tarafından verilmediğinden kaynaklanıyor. Beş on sene önce özel bir kursa hoca olarak davet edilmiştim. Erkek öğrencileri iki hoca okutuyorduk. Öğrencileri Elif cüzünde olanlar ve Kur'an okumasını bilenler diye iki gruba ayırdık. Diğer arkadaş ilahiyatçıydı ve İmam-Hatip Lisesinde yıllarca müdür yardımcılığı yapmıştı. Çocukları Elif cüzünden okutuyordu. Her öğrencinin dersi farklı sayfalardaydı. Tek tek öğrencileri çağırıyor, hangi sayfadasın diye soruyor ve o sayfadan bir miktar okutuyordu. Bir öğrenciyi okuturken diğer öğrenciler boşta kalıyor, gürültü yapıyordu. Öyle ki birçok öğrenci günlerce hiç okumadan eve dönüyordu. Bu konuda şikayetler de geliyordu. Hocaya müdahale ettim. "Öyle yapma" dedim. "Seviye grupları oluştur ve tüm öğrenciler kontrolün altında olsun" dedim. Bir grubu ödevlendir, diğer grupla aktif ders yap, benzer konuları birleştirerek tüm öğrencileri muhatap al" diyerek ders yöntemi hakkında tavsiyelerde bulundum. Camilerdeki eğitim de bu hocanın yaptığından pek farklı değildir.

Peki, "Ne anlatıyorsun?" diye sorabilirsiniz. Kardeşim, yaz kursları için okullar çok müsait. Milli Eğitim Bakanlığı ve Diyanet İşleri Başkanlığı ortak hareket etse bu kurslar okullarda ehil öğretmenler tarafından yapılsa kim ne diyebilir ki? Bana göre bu konularda ciddiyet yok. Yıllardır camilerdeki ve diğer yerlerdeki uygulamalar iyi sonuçlar vermiyor. Bir an önce gerekli yasal düzenlemeler yapılıp yaz süresi içinde bomboş olan okullarımız Kur'an kursları için kullanılmalıdır. Namaz ve cami bilinci için de camiler zaman zaman ziyaret edilmelidir.

Son Söz
Bu arada sözlerim yanlış anlaşılmasın. Camilerde altyapıyı hazırlayıp çocuklarınızı sahiplenip onlara Kur'an'ı ve dini bilgileri öğreten baş tacı hocalarımız da vardır. Özel çabalarıyla hafız yetiştiren hocalarımız da vardır. Onlara saygımız ve sevgimiz her daim vardır. Uyarılarımı ve tavsiyelerimi bu yazımda aktarmaya çalıştım. Belki biri okur da yetkililere demek istediklerimi iletir. Selam ve dua ile...