Helal yollardan kazanmak ve kazandığımızı da helal yollarda harcamak İslami bir sorumluluktur. Kabirde ve mahşerde karşılaşılacak ilk sorulardan birisi de rızkımızı nereden kazandığımız ve kazandıklarımızı nasıl ve hangi yollarda harcadığımız olacaktır. Helal kazanıp, kazandığını da meşru yollardan harcayanlar İlahi sorgulamada mahcup olmayacaklardır.
Her konuda olduğu gibi kazancımızın usulü ve kazandıklarımızın tasarrufu hususlarında da örneğimiz Hz. Peygamberdir. Zira Kur’an-ı Mübinde Peygamberimizi tarif ederken Yüce Allah; “Onda(Hz. Peygamberde) sizin için güzel örnek vardır” buyurmuştur.
O halde kazancımızın yöntemi ve harcamalarımızın şekli konusunda Hz. Peygambere kulak vermeli, Peygamberimizin bu konudaki Sünnetini iyi bilmeliyiz. Peygamberimiz dualarında : “Allahım ! Helalinden vererek beni haramına muhtaç etme ve lütfunla beni senden başkasına el açtırma. Allahım ! senden faydalı ilim, temiz ve helal rızık, kabul olunan bir amel dilerim” diye sürekli dua etmiştir.
İnsanların tüm dünya güzelliklerine rağmen helal yoldan kazanmalarının esas olduğunu belirten Peygamberimiz bir Hadis-i Şerifinde; “Kimde dört şey varsa artık dünyada kaybettiklerine üzülmesin. Bunlar; emaneti korumak, doğru söylemek, güzel ahlak sahibi olmak ve helal rızık kazanıp kazandığını meşru yollardan harcamak” buyurmuştur.
Helal rızık temini ve temin edilen rızkın helal yoldan harcanması hassasiyet isteyen bir iştir. İmtihan edilmek için yaratılan insanların bazıları dünyevi nimetlerden diğer insanlara göre eksiktirler. Bu eksikliği bir imtihan vesilesi olarak algılayamayan insan helal olmayan yöntemlerle rızık teminine yönelebilir.
Bol rızkın da imtihan vesilesi olarak Yüce Allah tarafından lütfedildiğini düşünemeyen insanların sahip oldukları rızıklarını meşru olmayan yöntemlerle meşru olmayan yerlerde kullanabilirler. İşte Yüce Peygamber her konuda olduğu gibi bu konuda da davranışlarıyla ümmetine örnek olmaktadır.
Helal kazançla elde edilen rızık insanı mutlu eder. Haram gıda ise ruhu ve vicdanı rahatsız eder. Haram gıda ile beslenen insanın duyguları körerir, maneviyatı eksilir, ibadetten tat alamaz ve duaları da kabul olmaz.
Peygamberimiz, helal olmayan yollardan elde edilen kazançla beslenen bedenin kırk gün duasının kabul olmayacağını bildirmiştir. Satın alınan bir elbisenin onda biri haram olsa ve o elbise ile namaz kılınsa, onda birlik haram nedeniyle kılınan namazın kabul olmayacağını Peygamberimiz ifade buyurmuştur.
Haramlardan kaçınmak dua ve ibadetlerin kabulüne, kaza ve belaların def’ine, arzu ve isteklerin lütfuna neden olur. Peygamberimiz; “Kim helal ve temizden yer, sünnete uygun amel işler ve insanlar da kendisinin şerrinden eminse O kimse Cennete girer” buyurmaktadır.
Her zorluğa rağmen asla haram kazanç peşinde koşmamalı, kazandıklarımızı da haram yollarla yanlış yerlerde harcamamalıyız. İnsan hayatının bireysel ve toplumsal huzuru; kazancının şekline bağlıdır. Duaların da kabulüne veya reddine vesile olan kazanç şekli Müslüman kimsenin kimlik özelliğidir.
İbadetlerin rahmet ve bereketi insanları haram kazançtan ve yanlış harcamalardan koruması bakımından çok önemli fırsatlar sunmaktadır. Bu fırsatları davranışa dönüştürerek, böylece de dünya ve ahiretimizi olumsuzluklardan korumalıyız.
Atasözü olarak da kullanılan anlayışa göre; haramla beslenen çocuk Anna sabasına hakaret ederek onları döverek ve onlara söverek hakkını öder. Helâl rızıkla beslenen çocuk ise; hürmet ve hizmet ederek, okşayarak ve koklayarak anne babasına hakkını öder. Atasözüne de dönüşen bi toplumsal tecrübeler; İslâmi hakikatlere de örtüşmektedir.
Yalan ve haram; huzursuzluk vesilesi, helâl ve doğruluk mutluluk sermayesidir. Kişisel iradeyle ilgili olan bu süreç; kişinin dünya ve ahiretini de belirlemektedir. Duasız kul; rotasız gemi gibidir. Dua; istikamet gösteren nevigasyondur. Kabul olmayan dua ise; ilaha karşı mahcubiyettir, reddedilmedir, randevu isteğinin geri çevrilmesidir ki, bir kul için çok acı bir sonuçtur. Kazanç haramsa, reddedilme de kaçınılmaz bir sonuçtur.