GÜVENLİ İŞ EKİPMANI İÇİN PERİYODİK KONTROLÜN ÖNEMİ

İş sağlığı ve güvenliği alanında ülkemiz, geçmişten gelen mevzuat ve uygulamalara sahiptir. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği kanunu ile birlikte bu alan daha önemli bir hale gelmiştir. Yeni mevzuatın temel felsefesi; sadece tehlikelerin önlenmesi değil, risklerin değerlendirilmesi, risklerle kaynağında mücadele edilmesi suretiyle çalışanların yanı sıra, işletmenin ve üretimin güvenliğinin birlikte sağlanmasıdır. Bu üçlü saç ayağı bütünsel olarak hayata geçirildiği takdirde, gerek çalışanlar ve gerekse de işletmeler daha sağlıklı ve güvenli çalışma ortamına kavuşacaktır. Bu nedenle, tehlikelerin önlenmesi, risklerin değerlendirilmesi, risklerle kaynağında mücadele edilmesi doğru bir şekilde kavranmalı ve bütünsel bir şekilde uygulanmalıdır.

İş yerinde sağlık ve güvenlikle ilgili şartları sağlamak, işverenin en öncelikli ödev ve sorumluluklarından biri olduğu gibi çalışanların da alınan her türlü tedbire ve talimatlara uyması, iş sağlığı ve güvenliği için en temel yükümlüklerindendir.

İş kazalarının azaltılmasında, iş ekipmanlarının kurulum, onarım ve düzenli periyodik kontrolünün rolü çok büyüktür. Mevzuata uygun şekilde imal edilmiş olan, standartlarda ve kullanma kılavuzlarında yer alan bilgiler doğrultusunda kullanılan ve kontrole tabi tutulan makine ve ekipmanların bir kazaya sebebiyet verme ihtimalinin yok denecek kadar az olduğu bilinmektedir. Ancak bu gerçeğe rağmen en çok iş kazası yine makine ve ekipmanlar nedeniyle yaşanmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun her yıl yayınladığı istatistikler baz alındığında makine ve metal sektöründeki iş kazalarının sayısal olarak birinci sırada olduğu görülmektedir. Bu sebeple, makine ve ekipmanların kurulumu, onarımı ve periyodik kontrol ile mühendislik faaliyetleri büyük önem arz etmektedir.

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (İEKSGŞY) ise 25 Nisan 2013 tarih ve 28628 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.Yönetmeliğin amaç kısmında, “işyerinde iş ekipmanlarının kullanımı ile ilgili sağlık ve güvenlik yönünden uyulması gerekli asgari şartları belirlemek” olduğu belirtilmektedir. Bu nedenle, iş ekipmanlarıyla ilgili tanımlar son derece önemli hale gelmektedir.

İş Ekipmanı: İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis ve tesisat biçiminde tanımlanır. Bu tanım, 2009/104/EC AB Direktifindeki tanıma uygundur. Yönetmelikte kapsam dışı herhangi bir husus olmadığından iş yerlerinde kullanılan her türlü makine ve teçhizat, yönetmelik kapsamında değerlendirilecektir.

İş Ekipmanının Kullanımı: İş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması, tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyet olarak tanımlanır. Bu tanım da 2009/104/EC AB Direktifi’ndeki tanıma uygundur.

Periyodik Kontrol: İş ekipmanlarının, Yönetmelikte öngörülen aralıklarda ve belirtilen yöntemlere uygun olarak, yetkili kişilerce yapılan muayene, deney ve test faaliyetleridir.

Periyodik Kontrolleri Yapmaya Yetkili Kişi: Bu Yönetmelikte belirtilen iş ekipmanlarının teknik özelliklerinin gerektirdiği ve EK-III’te yer alan istisnalar saklı kalmak kaydıyla, ilgili branşlardan mühendis, tekniker ve yüksek teknikerler yetkili kişiler olarak tanımlanır.

Periyodik Kontrol faaliyeti, hem iş ekipmanının taşıyacağı güvenlik gerekleri konusunda hem de o ekipmanın kontrol metotları konusunda yetkinlik gerektiren karmaşık süreçlerden oluşmaktadır.

Yapılacak kontrollerin asıl amacının ise güvenliği sağlamak olduğu düşünülürse ve kontrolleri yapacak olan kişilerin asgari olarak;

• Muayeneye konu olan ekipmanın üretim tekniklerini, bakımlarını ve işletilmesini,

• Ekipmanın ve üzerindeki yardımcı donanımlarının uygunluğunu,

• Ekipmanın ve yardımcı donanımların kullanma koşullarını ve işletmeden kaldırma koşullarının neler olduğunu,

• Ekipmandaki hasar mekanizmalarını,

• Ekipmanın ve yardımcı donanımlarının test ve deneylerinin nasıl yapılacağını,

• İşletmede iş kazalarına neden olabilecek ve bu cihazlardan kaynaklanan güvensiz koşulların neler olabileceğini, bu koşulların nasıl ortadan kaldırılacağını,

• Ekipmanın işletilmesi sırasında kullanılması zorunlu kişisel koruyucular ve makine koruyucularının neler olduğunu,

• İs sağlığı ve güvenliği yasal mevzuatının hükümlerini bilmesi gerekmektedir.

Periyodik kontrole tabi iş ekipmanlarını 3 başlıkta tanımlanmaktadır.

1. Basınçlı kap ve tesisatlar:

Basınçlı kaplarda temel prensip olarak hidrostatik test yapılması esastır. Bu testler, standartlarda aksi belirtilmediği sürece işletme basıncının 1,5 katı ile ve bir yılı aşmayan sürelerle yapılır. Ancak iş ekipmanının özelliği ve işletmeden kaynaklanan zorunlu şartlar gereğince hidrostatik test yapma imkânı olmayan basınçlı kaplarda hidrostatik test yerine standartlarda belirtilen tahribatsız muayene yöntemleri de uygulanabilir. Bu durumda, düzenlenecek periyodik kontrol raporlarında bu husus gerekçesi ile birlikte belirtilir.

Buhar kazanları, kalorifer kazanları, taşınabilir gaz tüpler(dikişli/dikişsiz), sıvılandırılmış gaz tankları, basınçlı gaz tankları, krojiyenik tanklar, tehlikeli sıvıların bulunduğu tanklar ve depolar periyodik kontrole tabi ekipmanlardır. Bu ekipmanların periyodik kontrol süreleri ile kontrol kriterleri İEKSGŞY Ek 3 Tablo-1’ de belirtilmiştir.

2. Kaldırma ve iletme ekipmanlar

Standartlarda aksi belirtilmediği sürece, kaldırma ve iletme ekipmanları, beyan edilen yükün en az 1,25 katını, etkili ve güvenli bir şekilde kaldıracak ve askıda tutabilecek güçte olur ve bunların bu yüke dayanıklı ve yeterli yük frenleri bulunmalıdır.

Kaldırma ve/veya iletme araçları, yürüyen merdiven ve yürüyen bant, istif makineleri(forklift,transpalet,lift), yapı iskeleleri kontrole tabi kaldırma ve iletme ekipmanlarıdır. Bu ekipmanların periyodik kontrol süreleri ile kontrol kriterleri İEKSGŞY Ek 3 Tablo-2’ de belirtilmiştir.

3. Tesisatlar

Elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner, akümülatör, transformatör, yangın tesisatı ve hortumlar, motopomplar, boru tesisatı, yangın söndürme cihazı ve havalandırma ve klima tesisatları kontrole tabi iş ekipmanlarıdır. Bu ekipmanların periyodik kontrol süreleri ile kontrol kriterleri İEKSGŞY Ek 3 Tablo-3’ de belirtilmiştir.

Periyodik kontrol aralığı ve kriterleri standartlar ile belirlenmemiş iş ekipmanlarının periyodik kontrolleri, varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır. Bu hususlar, imalatçı tarafından belirlenmemiş ise iş ekipmanının periyodik kontrolü, bulunduğu işyeri ortam koşulları, kullanım sıklığı ile kullanım süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda yapılır. Belirlenen periyodik kontrol aralığının Yönetmelikte belirtilen istisnalar dışında bir yılı aşmaması gerekir.( İEKSGŞY/ Ek III /Madde 1.4)

İş ekipmanlarına yapılan periyodik kontrol raporunda “İş sağlığı ve güvenliği yönünden uygun bulunmayan hususların tespit edilmesi ve bu hususlar giderilmeden iş ekipmanının kullanılmasının uygun olmadığının belirtilmesi halinde; bu hususlar giderilinceye kadar iş ekipmanı kullanılmaz.( İEKSGŞY/ Ek III / Madde 1.9) Söz konusu eksikliklerin giderilmesinden sonra yapılacak ikinci kontrol sonucunda; eksikliklerin giderilmesi için yapılan iş ve işlemler ile iş ekipmanının bir sonraki kontrol tarihine kadar güvenle kullanılabileceği ibaresinin de yer aldığı ikinci bir belge düzenlenmesi gereklidir.

İş ekipmanlarının güvenli olması, öncelikle piyasaya arz edilen cihazların güvenli olmasına (CE işaretli ürünlerin piyasaya arz edilmesi) ve sonrasında ise ekipmanların periyodik kontrollerinin etkin bir şekilde yapılmasına bağlıdır.

İşyerlerinde iş ekipmanlarından kaynaklı kazaların önüne geçebilmek için ise; doğru ekipman seçilmeli, kullanmalı ve periyodik kontrolü mutlaka yapılmalıdır.

İyilik ve sağlıkla kalın..

Saygılarımla

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Onur Nezer Arşivi
SON YAZILAR